Ekonomik Gidişatın Mahalli Göstergeleri

Kaynak: Çeşmenin Tek Ayakkabı Tamircisi Naci Usta / Sabah

Geçenlerde değerli yazar dostum Başar Başarır’ın dikkatimi çekmesiyle enteresan bir ekonomik gösterge ile tanıştım: Erkek İç Çamaşırı Endeksi. Ekonomik gidişat stabilken sabit bir satış grafiği izleyen erkek iç çamaşırı satışları, ekonominin kötüye gidişi ile düşen bir eğilim sergiliyormuş. Hiç aklıma gelmezdi ama mantıklı.

Ufak bir araştırma ile batıda takip edilen başka ilginç ekonomik göstergelere de rastladım. İşte bunlardan birkaçı:

• Sahipsiz Ölü Endeksi: Ekonominin kötüye gittiği dönemlerde cenaze masraflarının yüksekliğinden ötürü sahipsiz ölülerin sayısı artıyormuş. Neyse ki bizde belediyeler ölülerimize sahip çıkıyor. Cenaze yakınları için otobüs kaldırılıyor mesela. Ha bir de hayattayken Mercedes’e binmemiş insanlar hiç olmazsa öldükten sonra biniyorlar.

• Bebek Pişik Kremi Satışı Endeksi: Ebeveynler, ekonomi baş aşağı giderken bebeklerin altını daha az değiştirdiklerinden pişik kremlerinin satışı artıyormuş. Tabii bu arada bebek bezi satışları da düşüyormuş.

• Estetik Cerrahi Endeksi: Çalışanlar, zor günlerde daha öncelikli ihtiyaçlarını karşılamak için estetik cerrahiye para harcamak istemiyormuş. Eee, bu gayet normal. Aynı zamanda ameliyat için alacakları iznin de patronun gözüne batmasından korkuyorlarmış. Oooo Ayşe Hanım, burnunuzu yaptırmışsınız. Demek ki size verdiğimiz maaş gayet iyiymiş. Üstelik bu zor zamanda bunun için bir hafta da işe gelmediniz. Kutlarım!

• Yüksek Topuk Endeksi: Kadınlar, gidişatın ters yönde olduğu zamanlarda bir fantezi ve kaçış aracı olarak yüksek topuklara yöneliyormuş. Açıkçası bu korelasyonu hiç fark etmemiştim.

• Ruj Endeksi: Kadınlar altıncı duyularıyla ekonominin nasıl gittiğini erkeklerden daha iyi hissediyorlar herhalde. Zor zamanlarda pahalı çantalar, ayakkabılar alacaklarına daha hesaplı gördükleri ruja rağbet ediyorlarmış. Rahmetli babam eski bir bankacıydı. Hesap eksiye düştüğünde meblağı kırmızı kalemle yazarlar ve buna Ruj Bakiye derlermiş. Demek ki eksiye düşmenin kırmızı renkle o zamandan beri bir bağlantısı var.

• Aspirin ve Baş Ağrısı İlaçları Endeksi: Ekonomideki daralma ile birlikte insanların baş ağrıları ile mücadeleleri de artıyormuş dolayısı ile baş ağrısına karşı kullanılan ilaçların satışı da…

Bunlar bilim adamlarının fark ettiği çok sayıdaki ilginç göstergeden sadece birkaçı. Benim bugün bahsetmek istediklerimse mahallenizde, yakın çevrenizde ölçebileceğiniz diğer göstergeler. İşte bunlardan bir demet:

• Ayakkabı Tamircisi Memnuniyet Endeksi (ATME): Mahallenizde arada bir ziyaret ettiğiniz bir ayakkabı tamirciniz varsa, ona işlerin nasıl gittiğini sorun. “Allah bin bereket versin” diyorsa ekonominin kötüye gittiğine kanaat getirebilirsiniz. İnsanlar yeni ayakkabı almak yerine eskileri tamir ettirdiklerinde Ayakkabı Tamircisi Memnuniyet Endeksi yükselir.

• Trafikte Rastlanan Hasarlı Araç Oranı (TRHAO): Sokağınızda, apartmanınızın garajında park etmiş ya da trafikte rastladığınız az hasarlı araçların sayısı artıyorsa bu da size bir gösterge olsun. İnsanlar araçlarını tamir ettirmektense o yamulmuş kaportayla dolaşıyorlar demektir ve ekonomik görünüm iyiye gitmiyordur.

• Mahalle Pazarı İkinci El Eşya Satışı Endeksi (MP2EESE): Mahalle pazarına çıkıyorsanız şunu gözlemleyin: İkinci el giyim kuşam satan tezgahların sayısı bir artış gösteriyor mu? Daha önce aynı yerde tişört ya da eşofman satan adam gitmiş yerine ikinci el bluz, ayakkabı satan orta yaş üstü bir hanımefendi gelmiş mi?

• Ürün Küçülme Endeksi (ÜKE): Marketten, esnaftan aldığınız ürünler düzenli olarak boyca küçülüyor ya da gramaj olarak azalıyorsa durum iyiye gitmiyordur. Tamam, bu ekmeğin fiyatı değişmemiş ama bunlar daha büyük değiller miydi ya da bu bisküvinin ambalajı aynı ama içinde adet olarak daha fazla yok muydu, demeye başlıyorsanız yandı gülüm keten helva.

• Market Rafı Seyir Süresi (MRSS): Markette raflara göz gezdirirken fiyatları gördüğünüzde apışıp, milletin dikkatini çekecek kadar uzun bir süre donup kalıyorsanız bu da başka bir göstergedir. Uzmanlar bu apışıp kalma sırasında ağızdan hırrr, gırrr, yuuuh falan gibi seslerin de çıktığını ifade ediyorlar.

• Market Kasası Allah Allah Endeksi (MKAAE): Markette ödeme yaptıktan sonra fişi kontrol ederken içinizden hatta bazen dışınızdan da “Allah Allah, Allah Allah! Ben ne aldım da bu kadar tuttu?” diye söylenmeye başlıyorsanız, bunu da ekonomik anlamda kötüye gidişin bir emaresi olarak bir kenara yazın.

• Çöpe Atılan Eşyanın Konteynerde Kalma Süresi (ÇAEKKS): Üzülerek söylüyorum ki çöpe atılan eski bir eşya artık maalesef uzun süre konteynerde kalmıyor. Yarım saate kalmadan birileri tarafından sahipleniliyor. Bu süre eskiden çok daha uzundu.

• Mahallede Açılıp Kapanan Dükkan Endeksi (MAKDE): Mahallenizde dükkanlar akşam sefaları gibi bir açılıp bir kapanıyorsa iyiye delalet değildir. Bana sorsalar o köşede ne satılırsa başarılı olacağını söyleyebileceğim zamanlar da artık eskide kaldı.

• Toplu Taşımada Asık Yüz Endeksi (TTAYE): Bindiğiniz trende, otobüste, vapurda insanların yüzlerine bakın. Komedi videoları izliyor olsalar da gülümseyemeyen kişi sayısı artıyorsa “amman” diyeyim. Zil takıp oynamaya az kalmıştır, vesselam. Hiç de yeri değilken birine kızıp sesini yükselten insan sayısındaki artış da Asık Yüz Endeksi ile birlikte değerlendirilebilir.

Gördüğünüz gibi, ekonomik terimlerden, göstergelerden anlamasanız bile sağduyunuzu ve gözlem yeteneğinizi kullanarak gidişatın ne yönde olduğunu kestirmek hiç de zor değil. Eminim benim unuttuğum ya da farkına varmadığım başka nice göstergeler vardır. Onları da yorumlara siz eklerseniz sevinirim.